اطلاعات دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه یکی از بزرگترین دریاچه های نمکی در جهان و خاورمیانه است که در زمان پرآبی طول آن به 140 کیلومتر و عرض آن به 85 کیلومتر می رسد.

اطلاعات دریاچه ارومیه

یونسکو در سال 1976 دریاچه ارومیه را به عنوان یکی از ذخایر حیاتی کره زمین نامید .

مقدمه

مقدمه
احداث سدها و تغییر مسیر آب های سطحی برای كشاورزی، و نیز كاهش بارندگی و دماهای گرمتر بر روی بستر، و تا حدودی كاهش میزان ورود آب های زیرزمینی به طور كلی به عنوان دلایل درنظر گرفته شده اند.
در نتیجه؛
• کاهش حجم آب، نمک های موجود در دریاچه را غلیظ کرده و آن را برای آرتمیا که در کف زنجیره ی غذایی قرار دارد و از جمعیت بسیار متنوع پرنده هایی حمایت می کند که دریاچه زیستگاه مهمی را برای آن ها فراهم آورده، بسیار شور می کند.
• تالاب های شور اطراف که دارای جمعیت گیاهان حاصل خیز و متنوع هستند نیز تحت روندها و شرایط فعلی خشک می شوند.
• در اثر باد، گرد و غبار نمک در حوضه دریاچه خشک منجر به یک فاجعه ی بزرگ زیست محیطی می شود که منطقه ی وسیعی را تحت تأثیر قرار می دهد و حتی ممکن است تا ترکیه شرقی، ارمنستان و جمهوری آذربایجان گسترش یابد.
مقدمه
بحران آب دریاچه ارومیه یک مشکل جدی زیست محیطی است و اگر اقدامات ضروری اتخاذ نشود ممکن است به یک فاجعه ختم شود. علاوه بر آب رسانی زیاد به ارومیه ، در نظر گرفتن حقایق زیر نیز حائز اهمیت است؛
• کیفیت آب منتقل شده باید مناسب بوده و ترکیب آن با آب بسیار شور موجود از طریق چشمه های انرژی فراهم شده توسط پنل های خورشیدی تأمین شود.
• سطح آب در آینده پایدار باشد تا تبخیر و ضررهای دیگر کاهش یابد.
• راه حل دوستدار محیط زیست، از جمله حفاظت از آرتمیا در بستر دریاچه.
• ایجاد یك سیستم نظارتی برای كنترل پارامترهای مختلف كل فرآیند آبرسانی، ترکیب با آب موجود، سطح آب، خسارات و شرایط زیست محیطی.
• تولید انرژی خود کفا برای فرآیند مستمر طی سال ها.
مقدمه
در این خصوص؛ ذکر این نکته حائز اهمیت است که این یک مشکل چند بعدی است و نیاز به راه حل هایی بین مرزی با مشارکت مطالعات چند رشته ای مانند مهندسی، محیط زیست، کشاورزی و پشتیبانی سیاسی برای دارد.

راه حل آینده نگر

برای برگرداندن سطح دریاچه به سطح دهه گذشته، تأمین بیش از 20 میلیارد متر مکعب آب با کیفیت مناسب ضروری است. برای حفظ آب انتقالی به دریاچه از طریق کاهش شدید آب هدر رفته کشاورزی ، اقدامات بیشتری لازم است.

مضرات تامین آب از طریق سایر گزینه ها درمقایسه با دریاچه وان

گزینه دریای خزر
• مسیر از دریای خزر تقریباً 320 کیلومتر است طول دارد.
• ارتفاع سطح آب دریای خزر 1286 متر کمتر از دریاچه ارومیه است.
• خواص آب دریای خزر و دریاچه ارومیه با هم تفاوت دارد.
گزینه خلیج فارس
• مسیر از خلیج فارس تقریبا 962 کیلومتر طول دارد.
• ارتفاع آب خلیج فارس 1268 متر از دریاچه ارومیه پایین تر است.
• خواص آب خلیج فارس و دریاچه ارومیه با هم تفاوت دارد.
گزینه دریاچه وان
• مسیر از دریاچه وان تقریباً 190 کیلومتر طول دارد.
• ارتفاع آب دریاچه وان 409 متر از دریاچه ارومیه بالاتر است.
• خواص آب دریاچه وان و دریاچه ارومیه مشابه است.

خط لوله انتقال آب از دریاچه وان (ترکیه)

با استفاده از این گزینه، قرار است آب از دریاچه وان منتقل شود، طول این خط لوله تقریباً 190 کیلومتر است. در مقایسه با خط لوله از خلیج فارس یا دریای خزر، که به ترتیب حدود 892 و 320 کیلومتر طول دارند، خط لوله از دریاچه وان عملی ترین راه حل برای دریاچه ارومیه جهت پاسخگویی به فوریت شرایط خواهد بود.
به دلیل فاصله کمتر و ارتفاع دریاچه وان، هزینه سرمایه گذاری به طور قابل ملاحضه ای کمتر و انجام پروژه بسیار سریع تر خواهد بود.تأمین آب از دریا نیازمند گیاهان نمک زداست که هزینه و زمان اضافی به همراه دارد، در حالی که آب دریاچه وان به دلیل ویژگی های مشابه با آب دریاچه ارومیه می تواند مستقیماً تخلیه شود.
آبرسانی از دریاچه وان
اگر در نظر بگیریم که آبرسانی از دریاچه وان صورت گیرد، آنگاه باید به سؤالات مهم زیر پاسخ داده شود:
از نظر فنی
• مقدار و سرعت جریان آبی که می تواند از وان تخلیه شود
• مسیر و ظرفیت خط لوله
• مقدار آب و فشار خطوط لوله
• ایستگاه های نظارتی و جاده سازی اطراف
از نظر سیاسی
• توافق بین دو کشور برای احداث خط لوله

اطلاعات فنی دریاچه وان

دریاچه وان بزرگترین دریاچه ترکیه است، که در شرق دور این کشور در منطقه وان واقع شده است. وان دریاچه ای قلیایی و شور است و از جریان های کوچک بسیاری که از کوه های اطراف سرازیر می شوند، آب دریافت می کند. دریاچه وان یکی از بزرگترین حوضه های آبخیز بسته جهان است (نداشتن هیچ خروجی). خروجی اصلی حوضه توسط فوران آتشفشان مسدود شده است. اگرچه دریاچه وان در ارتفاع 1640 متری واقع شده و زمستان های سخت دارد، اما به دلیل شوری زیادش یخ نمی زند، البته گاهی اوقات این اتفاق برای بخش کم عمق شمالی می افتد.

اطلاعات فنی دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه بزرگترین دریاچه در خاورمیانه و ششمین دریاچه بزرگ نمکی روی زمین است.

خلاصه تامین آب

• زمان لازم برای پر کردن مجدد دریاچه ارومیه به وسیله مقدار آب منتقل شده تعیین می شود.
• مدت زمان پر کردن مجدد بستگی به میزان تخلیه جریان از وان و منابع دیگر دارد.
• مقدار آب پمپاژ شده از دریاچه وان توسط عوامل فصلی و هواشناسی و میزان تبخیر تعیین می شود.
• هدف، کاهش هدر رفت آب به دلیل نشت و تبخیر و تثبیت سطح آب دریاچه در 18-20 متری از کف دریاچه است.
• خواص آب دریاچه تازه پر شده ارومیه بسیار شبیه به دریاچه وان است.

پروژه خط لوله انتقال آب از دریاچه وان

الف. خط لوله:
چندین خط موازی به قطر 3.6 متر با طول تقریبی 190 کیلومتر بسته به نیازهای امنیتی خطوط لوله بر روی زمین یا زیر زمین ساخته خواهد شد.
ب. ایستگاه های پمپاژ:
برای انتقال آب به دریاچه ارومیه، ایستگاه های پمپاژی لازم است که از ارتفاعات بلند عبور کنند.
ج. سایر سازه های مهندسی:
در طول مسیر خط لوله آب کارهای مهندسی دیگری همچون جاده های جانبی، معابر زیرزمینی، گذرگاه ها، چاله های کنترل و محفظه های شیرآلات و غیره انجام خواهد شد.
د. توسعه دریاچه
پس از بررسی های دقیق، روش و نقاط تخلیه آب در بستر دریاچه ارومیه تعیین می شود و محیط اطراف برای از بین بردن شرایط نامطلوب محیط حفظ شده و توسعه می یابد.

اجرای پروژه

مطالعات مقدماتی
روش اجرای نهایی پس از امکان سنجی فنی بیشتر و مطالعات زیست محیطی (بر روی دریاچه وان، دریاچه ارومیه و مکان ها و شرایط مرتبط از جمله مسیر خط لوله انتقال آب) که انجام و ارزیابی می شود، تعیین خواهد شد.
فاز طراحی
پس از اتمام مسیر انتقال آب؛ با توجه به بررسی ها و مطالعات جغرافیایی بیشتر مرحله طراحی آغاز می شود. بر اساس مقدار جریان آب مورد توافق دولت های ترکیه و ایران، جزئیات فنی از قبیل ظرفیت لوله کشی، مواد مورد استفاده در لوله کشی، قطر، ظرفیت ایستگاه های پمپاژ، تعداد و مکان های آن و مشخصات و جزئیات توسعه محیط اطراف دریاچه ارومیه مشخص خواهد شد. مرحله ساخت خط لوله
مدت زمان ساخت خط لوله پس از پروسه تصمیم گیری، مطالعات مقدماتی و مرحله طراحی 1 سال خواهد بود.
انجام پروژه
مرحله ساخت
پس از بررسی و تأیید اسناد طراحی، مرحله ساخت همزمان از طرف ترکیه و ایران آغاز می شود. مرحله ساخت باید با ترکیب محدودیت های فنی هر دو طرف بهینه شود تا در یک بازه زمانی یکسان کامل شود.
نظارت بر سیستم آبرسانی
پس از اتمام مرحله ساخت ، نظارت و گزارش مداوم بر روند آبرسانی صورت خواهد گرفت. علاوه بر این، سیستمی برای نمونه گیری و آزمایش آب دریاچه ارومیه ایجاد می شود.

مزایای مورد انتظار در صورت آبرسانی از دریاچه وان

لیست زیر دربر دارنده مزایای مورد انتظار پروژه است؛
• بهسازی دریاچه ارومیه و جلوگیری از اثرات فاجعه آمیز بر محیط زیست در منطقه ای بسیار بزرگ شامل ترکیه، ایران و سایر کشورهای همسایه
• بهبود روابط سیاسی و اقتصادی بین ترکیه و ایران
• ساخت یک پروژه بزرگ مقیاس و ایجاد اشتغال قابل توجه در هر دو کشور
• به وجود آوردن امکانات کارآمد و مؤثر تولید انرژی
همانطور که در این فایل سخنرانی آمده است، بهسازی دریاچه ارومیه به دلایل بسیاری، که برخی از آنها در بالا ذکر شد، ضروری است. انجام این پروژه باید در راستای منافع زیست محیطی و اقتصادی صورت گیرد. این پروژه زمینه ساز توسعه در کل منطقه دریاچه ارومیه خواهد شد.
به همین دلیل گزینه تأمین آب از طریق دریاچه وان با کمترین میزان لوله کشی و نیز خواص بسیار مشابه آب آن به دریاچه ارومیه، کارآمدترین گزینه است

راه حل های مکمل

راه حل موضوع این سخنرانی ترکیبی از بخش های اصلی زیر است.
1. تامین آب از دریاچه وان.
2. تامین آب از دریاچه وان از طریق چشمه های فشار قوی زیر آب.
3. اقدامات مضاعف برای پایداری؛
• پانل های خورشیدی شناور
• توپ های شناور
• چاه های زمین گرمایی عمیق

اقدامات پایدار مضاعف - پانل های خورشیدی شناور

اقدامات مضاعف برای جلوگیری از تبخیر آب و تشکیل جلبکها جهت پایداری محیط زیست
پانل های خورشیدی شناور
استفاده از گیاهان خورشیدی شناور در سطح دریاچه به کاهش میزان تبخیر آب کمک کرده و انرژی پاک و کارآمدی را برای منطقه فراهم می کند.
اقدامات پایدار مضاعف – پانل های خورشیدی شناور
مزایای استفاده از پانل های خورشیدی شناور
• کاهش تبخیر آب دریاچه ارومیه
• سازگار با محیط زیست
• فاقد آلاینده . فاقد CO2
• بدون سر و صدا
• منبع پایدار
مزایای استفاده از پانل های خورشیدی شناور
• آب به عملکرد بهتر پانل های خورشیدی کمک می کند.
• آب پانل ها را خنک نگه داشته که این امر باعث می شود پانل ها کارایی بیشتری داشته و ماندگارتر باشند.
• سومین فایده برای خود پهنه آب است. هنگامی که پانل ها روی مخازن قرار می گیرند، از تبخیر آب و رشد جلبک ها، که هر دو مخزن را پرتر و سالم تر نگه می دارند، جلوگیری می کند.
یک گیاه خورشیدی معمولی تقریباً از 50،000 ماژول کیوسرا بر روی مساحت سطح آب 180،000 متر مربع تشکیل خواهد شد که در حدود 15،635 مگاوات ساعت (MWh) در سال تولید می کند، یعنی معادل تقاضای انرژی 4،700 خانوار معمولی.
اقدامات پایدار مضاعف – پانل های خورشیدی شناور
نیروگاه خورشیدی شناور بر روی سطح دریاچه ارومیه.
با استفاده از گیاهان خورشیدی شناور در سطح دریاچه می توان میزان تبخیر آب را کاهش داد و انرژی پاک و کارآمدی را برای منطقه تامین کرد.

اقدامات پایدار مضاعف – توپ های شناور/توپ های سایه

اقدامات پایدار مضاعف – توپ های شناور
این توپ ها از پلی اتیلن با چگالی بالا (HDPE) و افزودنی کربن سیاه ساخته شده اند تا پلاستیک را از اشعه ماوراء بنفش محافظت کنند.
اقدامات پایدار مضاعف – توپ های سایه
توپ های شناور
توپ های شناور کره های پلاستیکی کوچکی هستند که در بالای یک مخزن شناورند و برای حفاظت از محیط زیست و کند شدن تبخیر به کار می روند. توپ های شناورای که در سطح دریاچه رها می شوند مقامات لس آنجلس روشی ساده اما حیرت آور برای مقابله با بحران آب منطقه یافته اند: میلیون ها توپ پلاستیکی شناور. در ماه های اخیر نزدیک به 100 میلیون توپ معروف به " توپ شناور" در سه مخزن محلی رها شده اند. لایه توپ از آب در برابر جلبک ها، گرد و غبار، باران و حیوانات وحشی محافظت می کند. شاید مهمتر از آن، توپ های سیاه به جلوگیری از تبخیر نیز کمک می کنند. به گفته شهردار لس آنجلس، اریک گارستی، این توپ ها می توانند سالانه 300 میلیون گالن آب مخزن را ذخیره کنند – آبی که کالیفرنیا بی نهایت به آن نیاز دارد. در مورد ارومیه؛ وجود چنین توپ هایی را می توان گامی سریع برای حفظ آب موجود در نظر گرفت.

راه حل آینده نگر – چشمه های فشار قوی

چشمه های فشار قوی
برای دستیابی به گردش شدید و مداوم آب و احیای آن، چشمه های برق زیر آب مشابه دریاچه ژنو ساخته می شوند.
• نصب چشمه های فشار قوی زیر آب نیز در قسمت ورودی آغاز خواهد شد، یعنی محل تلاقی خطوط اصلی لوله و دریاچه ارومیه
• چشمه های فشار قوی زیر آب به سیستم سنسوری وصل می شوند تا بتواند بر میزان آب منتقل شده نظارت دائمی داشته باشد.

آب چاه زمین گرمایی عمیق

مزایای استفاده از آب چاه
آب پایدار برای دریاچه ارومیه
سازگار با محیط زیست
فاقد آلاینده ؛ فاقد CO2
بدون سر و صدا
ردپای کوچک
منبع پایدار
گرفته شده از خاک ملی
کار شبانه روزی در هر شرایط جوی
راه حل های مکمل
آب چاه زمین گرمایی عمیق:
از نظر زمین شناسی، ایران در منطقه ای با آنتالپی بالا قرار دارد، به این معنی که آب زمین گرمایی در اعماق زمین وجود دارد. با این آب زمین گرمایی می توان انرژی تولید و سپس آن را به دریاچه ارومیه تخلیه کرد. آب چاه زمین گرمایی عمیق
• خروجی فرضی هر چاه حدود 80 لیتر در ثانیه ؛ و میزان آب قابل تخلیه به دریاچه تقریباً 288 متر مکعب/ساعت و 2.5 میلیون متر مکعب/سال است.
• هر چاه اضافی باعث افزایش میزان آب و همچنین تولید انرژی می شود.
• درجه حرارت آب زمین گرمایی عمیق در نتیجه تولید انرژی از دمای 180-150 درجه به 30-20 درجه سانتیگراد کاهش می یابد.
• محتوای معدنی بالای آب زمین گرمایی عمیق با یک فناوری ویژه که توسط یک شرکت لیتوانیایی تولید شده است، حذف می شود. سطح تصفیه آب می تواند مطابق با مشخصات با سطح تنظیم شود.

اقدامات زیست محیطی و کشاورزی

• کلیه تأثیرات زیست محیطی خطوط لوله، چاه ها، سیستم های تأمین انرژی و غیره باید مورد بررسی قرار گیرد
• تضمین کیفیت آب
• محافظت از آرتمیا
• رسوب گذاری
• جلوگیری از تشکیل جلبک ها و حفظ اکوسیستم
• رویکردی جدید در مورد سیستم های آبیاری کشاورزی نه تنها برای کارآیی بلکه برای صرفه جویی در مصرف آب با استفاده از یک شبکه آبیاری جامع از جمله سدها
• ساخت حوضه های آبریز زیاد
• افزایش آبرسانی از رودخانه های منتهی به ارومیه
علاوه بر مسائل زیست محیطی، تجدید نظر در سیستم آبیاری موجود نیز حائز اهمیت است.

نتیجه گیری

• بدیهی است که بحران آب دریاچه ارومیه یک مشکل جدی زیست محیطی است و مسئولان باید برای جلوگیری از وقوع فاجعه اقدامات فوری انجام دهند.
• این سخنرانی بخشی از پروژه ICO است و شامل اقدامات و گزینه های مختلف برای احیای دریاچه ارومیه است.
• با این حال، بدیهی است که با توجه به کلیه جنبه های فنی و زیست محیطی که در بالا ذکر شد، تمام این ایده های اولیه نیازمند بررسی دقیق هستند.
• با در نظر گرفتن کلیه حقایق و الزامات مربوطه از سوی مقامات ایرانی، باید مفاهیم طراحی دیگری در ترکیب با گزینه های مختلف تهیه و با همکاری دانشگاه ها و مقامات محلی اجرا شوند.
• باعث خوشحالیست که برای تشکیل کنسرسیومی شامل شرکت های تخصصی در زمینه های مختلف از ترکیه و اروپا جهت انجام و اداره کامل پروژه به صورت کلید تحویل پیش قدم شویم.

کشورهای عضو گروه Koca

گروه Koca دارای بیش از 35 سال سابقه فعالیت در بخش ساختمان در کشورهای مختلف است.
قابلیت های مهم:
نظارت مهندسی و ساخت؛
• نیروگاه های صنعتی کلید تحویل،
• تونل ها و چاه های عمیق،
• زیرساخت ها،
• پروژه های دریایی و ساحلی،
• ساختمانهای مسکونی و تجاری،
• مدیریت و بهره برداری از تولید مصالح ساختمانی ساخته شده در؛ و اکنون در حال گسترش به؛ ترکیه، ترکمنستان، قطر، امارات متحده عربی، عربستان سعودی، بلاروس و کامرون.